Piyasa çarpanları yöntemi nedir, nasıl hesaplanır ve yatırım kararlarında neden önemlidir? Şirket değerlemesinde sıkça kullanılan F/K, FD/FAVÖK ve PD/DD gibi oranlar sayesinde, bir şirketin piyasa değerini benzer firmalarla karşılaştırarak analiz etmek mümkündür.
Piyasa çarpanları yöntemi, bir şirketin değerini belirlemek için kullanılan en yaygın ve pratik değerleme yöntemlerinden biridir. Piyasa çarpanları yöntemi, bir şirketin ilgili dönemdeki çarpan değerlemesinin aynı sektörde faaliyet gösteren benzer şirketlere göre karşılaştırma imkânı sağlayabilmektedir.
Bu yöntemin temelinde, benzer sektörde faaliyet gösteren şirketlerin piyasa değerleri ile bazı finansal göstergelerinin oranlanması yatar. Yani, bir şirketin değerini belirlerken, aynı sektörde yer alan diğer şirketlerle kıyas yapmak esastır. En yaygın kullanılan çarpanlardan bazıları F/K (Fiyat/Kazanç), FD/FAVÖK (Firma Değeri/Faiz, Amortisman, Vergi Öncesi Kâr), PD/DD (Piyasa Değeri/Defter Değeri), gibi oranlardır.
Örneğin, Fiyat/Kazanç (F/K) oranı, bir şirketin hisse fiyatının hisse başına düşen net kârına oranlanmasıyla hesaplanır. Diyelim ki bir şirketin hisse fiyatı 200 TL ve son bir yıllık dönemde hisse başına düşen net kârı 20 TL ise F/K oranı 10 olacaktır. Bu, yatırımcılara şirketin kaç yıllık kârı karşılığında işlem gördüğünü gösterir. Eğer sektördeki benzer şirketlerin F/K oranı 15 civarındaysa, bu şirketin hisse senedinin görece iskontolu olduğu düşünülebilir.
FD/FAVÖK oranı ise şirketin operasyonlarından elde ettiği kârını ve borçluluk durumunu göz önünde bulundurarak analiz edilmesini sağlar. Bu oran, bir şirketin toplam firma değerinin (FD), faiz, amortisman ve vergi öncesi kârına (FAVÖK) bölünmesiyle hesaplanır. Burada toplam firma değeri (FD), şirketin piyasa değeri ile net borçlarının toplamıdır. Bu oran, şirketin operasyonel kârlılığı ile toplam firma değeri arasındaki ilişkiyi gösterir. F/K (Fiyat/Kazanç) oranı gibi sadece hisse fiyatını ve net kârı baz almak yerine, FD/FAVÖK oranı şirketin borçluluğunu da göz önüne alır. Bu yüzden özellikle faaliyetlerini farklı finansman yöntemleriyle gerçekleştiren şirketleri karşılaştırmak için FD/FAVÖK oranı daha isabetli bir gösterge olabilmektedir. Bir başka önemli çarpan olan PD/DD oranı ise şirketin piyasa değerinin, bilançosunda yer alan özkaynaklara oranıdır. Eğer bu oran 1’in altındaysa, şirketin piyasa değeri, defter değerinden düşük demektir. Bu da şirketin piyasa tarafından yeterince değer görmediğini gösterebilir. Ancak düşük çarpan değerleri her zaman bir alım fırsatı anlamına gelmeyebilir, çünkü iskontolu çarpan değerlerin sebebi sektörel ve makro ekonomik etkenler, şirket özelindeki operasyonel sebepler, kötü açıklanan finansal performans ya da beklentiler gibi farklı sebeplerden kaynaklanabilir.
Sen yatırım yaparken ya da bir şirketin değerini anlamaya çalışırken piyasa çarpanlarını mutlaka incelemelisin. Ancak unutmaman gereken en önemli şey, tek bir çarpana bakarak karar vermemek. Çünkü her şirketin finansal yapısı, sektördeki konumu ve büyüme potansiyeli farklı olabilir. Çarpanları kullanırken sektör ortalamalarını ve şirketin geçmiş performansını da göz önünde bulundurmalısın. Eğer bilinçli ve detaylı analiz yaparsan, piyasa çarpanları yöntemi sana bir yol gösterici olabilir.