Halka arz nedir, şirketler neden halka açılır ve yatırımcılar bu süreçte nelere dikkat etmelidir? Halka arz süreci, yöntemleri ve yatırımcılara etkilerini detaylı şekilde inceleyelim...
Payların ilk halka arzı, bir şirketin hisse senetlerini ilk defa halka açmak amacıyla borsadan veya borsa dışında konsorsiyum aracılığıyla satışa sunmasıdır. Halka açık olmayan ortaklıklar; sermaye artırımı yoluyla, mevcut ortakların pay satışı yoluyla ya da sermaye artırımı ve mevcut ortakların payların satışının beraber gerçekleştiği bir yöntem ile halka açılabilir. Süreç tamamlandığında şirket borsada işlem görmeye başlar ve bu adım şirketin büyümesini, borçlanma dışı finansman sağlamasını ve kurumsallaşmasını sağlar.
Payların ilk defa halka arz edilebilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu ile Borsa İstanbul’a başvuruda bulunulması ve bu talebin SPK ve Borsa tarafından uygun bulunarak onaylanması gerekmektedir. Şirketlerin başvurularının ardından, SPK ve BIST tarafından halka açılmayı planlayan şirketler incelenir. İncelemeler sonrası uygun bulunması ve gerekli şartların sağlanması halinde Şirket izahnamesi SPK tarafından onaylanır ve halka arzın talep toplama süreci başlar. Talep toplama, Sabit Fiyatla Talep Toplama ya da Fiyat Aralığı ile Talep Toplama Yöntemiyle gerçekleştirilebilir. Sabit Fiyat Yönteminde emirler, kamuya duyurulan tek bir fiyat ile sisteme gönderilir. Fiyat Aralığı ile Talep Toplama Yönteminde ise emirler duyurulan fiyat aralığında sisteme gönderilir. Talep toplama aşaması tamamlandıktan sonra toplanan talepler SPK’nın Satış Tebliği’nde belirtilen esaslara uygun ve izahnamede belirlenen şekilde yatırımcıların hesaplarına dağıtılmaktadır. Talep ve Dağıtım aşamalarından sonra Borsa İstanbul kararı ile yeni pay sırası açılır ve şirket payları Borsa İstanbul’da işlem görmeye başlar.
Peki, bir şirket neden halka açılmak ister? Bu soruya birçok farklı şekilde cevap verilebilir. Mesela, bir şirket belirli bir büyüklüğe ulaştığında yeni yatırımlar yapmak, alternatif bir finansman kaynağı sağlamak ya da marka bilinirliğini artırmak ve kurumsallaşmasını güçlendirmek istediğinde halka arz yoluna gidebilir. Böylece şirket, yeni ortaklarından sağladığı fon ile büyümesini hızlandırabilir ve şirket değerinin artmasına öncü olabilir. Aynı zamanda, halka arz şirketin operasyonlarını daha şeffaf olarak gerçekleştirmesini sağlar çünkü halka açık statüdeki şirketler düzenli olarak finansal tablolarını ve şirket hakkındaki önemli gelişmeleri Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Özel Durumlar Tebliği gereğince kamuoyu ile Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) paylaşmak zorundadır.
Yatırımcılar, borsada halihazırda işlem gören hisseler gibi halka arz edilecek hisseleri de almayı düşünüyorsa, bu süreçte dikkat etmeleri gereken bazı noktalar vardır. Öncelikle şirketin finansal durumu, büyüme potansiyeli ve sektördeki konumu gibi kriterleri değerlendirmeliler. Yatırımcılar halka arz olacak şirketin talep toplaması başlamadan önce yayımlanan İzahname ve eklerini dikkatlice incelemeli, yatırım kararlarını bilinçli bir şekilde vermelidir.
Net bir şekilde söylenebilir ki, halka arz hem şirketler hem de yatırımcılar için önemli bir fırsattır. Şirketler büyümek, finansman sağlamak ve kurumsallaşmak için bu yolu seçerken, yatırımcılar da hem şirketin bu yolculuğuna ortak olarak eşlik etmek hem de kazanç elde etme amacıyla halka arzlara katılabilir.