Likidite Nedir? Finansal piyasalarda en çok merak edilen kavramlardan biri olan likidite, yatırımcıların ve kurumların karar alma süreçlerinde belirleyici bir rol oynar. Peki likidite tam olarak nedir? Likidite türleri nelerdir ve yatırım kararlarını nasıl etkiler?
Likidite bir varlığın hızlı ve düşük maliyetle nakde çevrilebilme yeteneğidir, finansal piyasalar ve bireylerin yatırım kararları için son derece önemli ve kritik bir faktördür.
Basit bir örnek üzerinden düşünecek olursak elinizde 100 TL nakit varsa bunu anında kullanabilirsiniz, bu durum nakit varlığın likiditesinin yüksek olduğunu gösterir. Eğer elinizde bir gayrimenkul varsa ve bunu satmak istiyorsanız bunu satmanız haftalar veya aylar sürebilir, bu da varlığın likiditesinin görece düşük olduğunu gösterir.
Likidite Türleri
Bir varlığın piyasada ne kadar kolay alınıp satılabildiğini ifade eder.
Yüksek Likidite: Büyük ölçekli ve çok işlem gören hisse senetleri örnek olarak verilebilir.
Düşük Likidite: Küçük ölçekli ve az işlem gören hisse senetleri örnek olarak verilebilir.
Her varlığın likidite seviyesi birbirinden farklıdır. Nakit, hisse senedi, tahvil, kripto para, altın ve gayrimenkul gibi farklı varlık guruplarının birbirleri arasında ve kendi içlerinde farklı likidite seviyeleri bulunmaktadır.
- Finansal Kurum Likiditesi
Bankaların ve finansal kurumların kısa vadeli yükümlülüklerini yerine getirebilme kapasitesini gösterir.
Bir ekonomide ne kadar para arzı ve kredi imkânı olduğunu ifade eder. Örneğin merkez bankalarının faiz oranlarını düşürmeye başlaması likiditeyi artırıcı etki yapar.
Likiditeyi Etkileyen Başlıca Faktörler
İşlem Hacmi
Hacmin yüksek olduğu piyasalar genellikle daha likit olma özelliğine sahiptir. Örneğin S&P 500 hisselerine baktığımızda daha yüksek işlem hacmine sahip olduklarını görürüz, bu da onları görece daha likit varlıklar haline getirir. BIST’ de yer alan daha küçük ölçekli hisselere baktığımızda ise işlem hacimlerinin düşük olduğunu ve görece daha düşük likiditeye sahip varlıklar olduğunu görebiliriz.
Bid – Ask Spread
Alış (Bid) ve satış (Ask) fiyatları arasındaki fark (Bid – Ask spread) likiditenin önemli göstergelerinden biridir. Örneğin EUR/USD paritesinde alış satış fiyatları arasındaki fark düşüktür ve aynı zamanda diğer egzotik para birimleri ve döviz çiftleri ile kıyasladığımızda EUR/USD paritesinin likiditesinin de yüksek olduğunu görürüz.
Ekonomik Koşullar ve Merkez Bankası Politikaları
Örneğin 2008 Küresel Finansal Kriz döneminde likidite ciddi ölçüde azaldı. FED uygulamış olduğu para politikaları ile piyasaya Dolar enjekte ederek likiditeyi tekrar sağladı, yine 2020 yılında başlayan küresel pandemi döneminde, merkez bankaları global ölçekte büyük teşvik paketleri ve para politikası uygulamaları ile piyasalarda likiditeyi artırdı.
Likiditenin Önemi
Likidite yatırımcılar için çok kritik bir öneme sahiptir. Yüksek likidite yatırımcılara daha hızlı ve daha düşük maliyetlerle işlem yapma imkânı sunar ve aynı zamanda ani fiyat hareketlerine karşı koruma sağlar. Likiditesi düşük olan piyasalarda alım-satım işlemleri zor gerçekleşebilir ve finansal piyasalarda büyük işlem emirleri fiyatları sert bir şekilde ve geniş bir fiyat aralığında oynatabilir.