Petrol, forex piyasasında fark kontratları (CFD) adı altında yer alır ve yatırımcılara petrol fiyatlarından, alış veya satış yaparak yararlanma fırsatı sunar. Yurt dışı vadeli işlem piyasalarındaki petrol kontratlarını baz alarak yapılandırılan bu ürünler, yatırımcılarına yüksek kaldıraç imkânı sunar. Dayanak varlıkları vadeli kontratlar olan bu ürünlerin vade başlangıç ve vade bitiş tarihleri bulunur. Vade bitiş tarihinde açık olan pozisyonlar otomatik kapanır. Petrolün, altın gibi spot ürününün olmaması sebebiyle, vadeli bir ürün olarak işlem görür. Petrolü altın emtiasından ayıran bir diğer özellik ise, petrol işlemlerinin yapıldığı bir petrol borsası bulunmamasıdır.
Petrol Çeşitleri Nelerdir?
Günümüzde sayıca 150’nin üzerinde petrol türü olmasına rağmen finans piyasalarında ve rafinerilerinde en çok kullanılan petrol çeşitleri; Umman, WTI ve Brent Petrol’dür.
Umman Petrolü
Orta Doğu ülkelerinde çıkartılan petrollere verilen isimdir. Yoğun kıvamıyla bilinen Umman petrolü, Dubai borsasında işlem görür. Bu petrole ilgi oldukça yüksektir. Açıklanan verilerde günlük ortalama 6 milyon varil yatırım yapıldığı söylenir. **https://www.tim.org.tr/files/downloads/Ulke_Bilgi_Notlar%C4%B1/Umman%20%C3%9Clke%20Bilgi%20Notu.pdf
Ham Petrol (WTI)
Teksas petrolü olarak da bilinen Western Texas Intermediate (WTI) petrolü, Batı Teksas’ta çıkarılan ham petrolün genel adıdır. Diğer petrollere göre daha hafiftir. Bu yüzden oldukça ilgi görür. Benzin ve dizel yakıt üreticileri için ideal ham petroldür. Başka bölgelere transfer edilmesi zor olduğu ve en hafif ham petroller arasında bulunduğu için fiyatları genelde yüksektir. New York Mercantile Exchange’de (NYMEX) işlem gören bu petrol çeşidine forex piyasası üzerinden yatırım yapılabilir.
Brent Petrolü
En ilgi gören petrollerden biri olan Brent petrol, Kuzey Denizi’nden çıkarılır. Brent petrolünün gemilerle transportasyonun daha kolay olması sebebiyle WTI petrolüne göre fiyatı daha düşüktür. Benzin ve dizel yakıt üretimi için idealdir. Tıpkı ham petrol kadar hafif olan Brent petrol, 2000 yılından beri Intercontinental Commodity Exchange’de (ICE) işlem görür ve dünya petrol piyasasının üçte ikisinin fiyatlandırılmasında kullanılır. Bu petrol çeşidine forex piyasası üzerinden yatırım yapılabilir.
Petrol fiyatı nasıl belirlenir?
Petrol fiyatları, varil üzerinden fiyatlandırılır. Küresel petrol fiyatı genel olarak ABD’ye ihraç edilen tüm petrolün ağırlıklı ortalaması alınarak hesaplanır ve ABD doları cinsinden ifade edilir. Peki petrol fiyatları nelerden etkilenir?
OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Organizasyonu): 1960 yılında ham petrol fiyatlarındaki düşüşü durdurmak amacıyla kurulan OPEC, 1973 yılına kadar 13 yıl istikrarı sağlayacak politikalar uyguladı. Daha sonra siyasi sebeplerle uyguladığı politikalar (1979 yılındaki petrol ambargosu ve körfezden ABD’ye giden petrolün kısıtlanma kararı) petrol fiyatlarında fiyat dalgalanmalarına neden oldu. Orta Doğu’daki üretimin artması ve Asya’dan gelen talebin azalmasıyla petrol 1999 yılında 17 dolar ile dibe vurdu. Daha sonra ise uygulanan arz kısıcı politikalar ve global ekonomideki gelişmelerle petrol fiyatları 145 dolarları gördü. Yine OPEC’in uyguladığı arzı kısmayan politikalarla şimdi 30 dolar seviyelerinde işlem görüyor. Dünya petrol üretiminin yarısına, ham petrol rezervlerinin üçte ikisine ve doğal gaz rezervlerinin üçte birine sahip olan ülkeler OPEC üyesidir. Dolayısıyla OPEC kararları petrol fiyatları üzerinde önemli etkiye sahip.
Global ekonomideki gelişmeler: Dünyanın en büyük petrol talepçisi ülkelerini ABD ve Çin oluşturur. Bu ülkelerdeki talep artışı ve azalışı fiyatı direkt etkiler. Ayrıca ABD ham petrol stokları verisi de ham petrol fiyatlarını etkileyen önemli bir ekonomik veridir.
Siyasi ve jeopolitik riskler: Nijerya, İran, Irak, Suudi Arabistan, Rusya, Çin gibi petrol üretici ülkelerde yaşanan siyasi ve jeopolitik risklerde petrol fiyatlarını etkiler.