Ertelenmiş vergi nedir? Vergi ertelenebilir mi? Verginin ertelenmesinin etkisi ne olur? Sorularının cevaplarını gel birlikte öğrenelim..

Ertelenmiş vergi, muhasebe karı ile vergi matrahı arasındaki geçici farklardan dolayı ortaya çıkar. Gelecekte ödenecek ya da tahsil edilecek vergi tutarıdır.

Geçici fark (temporary difference): Bir varlığın veya borcun muhasebe değerinin, vergi değerinden farklı olmasıdır. Bu fark ileride vergi yükümlülüğünü etkileyebilir.

Vergi matrahı: Vergi kanunlarına göre hesaplanan kazançtır.

Muhasebe karı: Finansal raporlama kurallarına göre hesaplanan kardır.

Geçici ve Kalıcı Farklar

Muhasebe ve vergi hesaplamalarında bazı farklar hiç kapanmaz. Bunlar kalıcı farklardır ama ertelenmiş vergi yaratmaz. Örneğin, bazı giderlerin vergi matrahından indirilememesi kalıcı farklar yaratır.

Bazı farklar ise muhasebe ve vergi hesaplamalarında farklı zamanlarda ortaya çıkar ama sonunda kapanır. Bu farklar geçici farklardır. Ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığı oluşturur.

Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü ve Varlığı

Ertelenmiş vergi yükümlülüğü nedir? Muhasebe karı vergi matrahından büyükse, gelecekte daha fazla vergi ödenir.

Ertelenmiş vergi varlığı nedir? Muhasebe karı vergi matrahından küçükse, gelecekte daha az vergi ödenir.

Örneğin, 1.000.000 TL tutarında bir makine almış olalım.

Muhasebe amortisman süresi: 5 yıl, yıllık amortisman = 200.000 TL

Vergi amortisman süresi: 3 yıl, yıllık amortisman = 333.333 TL

Vergi oranı: %30

Yıl sonunda kar hesaplamasını yaparken,

Muhasebeye göre 200.000 TL amortisman düşüldü → 1.000.000 - 200.000 = 800.000 TL kâr oluşuyor.

Vergiye göre 333.333 TL düşüldü → 1.000.000 - 333.333 = 666.667 TL vergiye tabi kâr oluşuyor.

Muhasebe kârı ile vergi matrahı arasında fark ortaya çıkıyor. Geçici fark = 333.333 TL (vergisel amortisman)- 200.000 TL (muhasebe amortismanı) = 133.333 TL

İşte bu fark geçici farktır. Bu geçici fark gelecekte tersine döner. Bu geçici fark için ertelenmiş vergi yükümlülüğü doğar.

Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü Hesabı: 133.333×0,30=39.999,9≈40.000TL

Bilançoya ve Gelir Tablosuna Etkisi

Bilançoda:

• “Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü” kalemi altında 40.000 TL borç yazılır.

Gelir Tablosunda:

• Dönem vergi gideri: Vergi matrahına göre → 666.667 × %30 = 200.000 TL
• Muhasebe kârına göre vergi: 800.000 × %30 = 240.000 TL
• Aradaki 40.000 TL fark → ertelenmiş vergi gideri olarak tabloya girer.

Peki Sonraki Yıllarda Ne Olur?

2. ve 3. yılda vergi amortismanı her yıl 333.333 TL olacak şekilde devam eder. Ama muhasebe tarafında sadece 200.000 TL amortisman gideri olur. Bu farklar zamanla azalır ve 3. yıl sonunda tersine döner. 4 ve 5. yıllarda ise muhasebe amortismanı devam ederken, vergi amortismanı biter. Bu sefer geçici fark ters yönde oluşur ve ertelenmiş vergi varlığı doğar.

Özetle; ertelenmiş vergi yükümlülüğünün doğduğu durumlarda şirket ilk yıl daha az vergi öder ve gelecekte daha fazla vergi ödemiş olur. Ertelenmiş vergi varlığının doğduğu durumlarda ise şirket mevcut durumda daha fazla vergi öderken, gelecekte daha az vergi ödeyecek durumda olur.